Soru:
Zitvatorok Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin Avrupa'daki siyasi prestiji açısından bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Aşağıdaki seçeneklerden hangisi, bu antlaşmanın Osmanlı prestijine etkisini ve "mütekabiliyet" ile olan bağlantısını en iyi şekilde açıklar?
- A) Osmanlı Devleti, Avusturya'ya karşı kesin bir zafer kazanmış ve topraklarını genişletmiştir.
- B) Osmanlı Devleti, ilk kez batılı bir devletle eşit şartlarda antlaşma imzalamış ve mutlak üstünlük iddiası sona ermiştir.
- C) Antlaşma, Osmanlı Devleti'nin iç işlerine müdahale edilmesine yol açmıştır.
- D) Avusturya, Osmanlı himayesini kabul ederek vergi ödemeye devam etmiştir.
Çözüm:
💡 Bu soru, antlaşmanın uzun vadeli ve sembolik anlamını kavramaya yöneliktir. Seçenekleri tek tek ele alalım:
- ➡️ A Seçeneği: Yanlış. Zitvatorok, Osmanlı'nın askeri olarak zorlandığı ve fazla bir kazanım elde edemediği bir savaşın sonucudur. Kesin bir zafer ve toprak kazanımı söz konusu değildir.
- ➡️ B Seçeneği: Doğru. Bu seçenek, antlaşmanın özünü ve mütekabiliyetin sonucunu doğru bir şekilde ifade eder. Osmanlı, Avusturya'yı artık kendine eşit bir güç olarak tanımış, "cihanşümul" (tüm dünyaya hükmetme) iddiasının Avrupa'da geçerliliğini yitirmeye başladığını göstermiştir.
- ➡️ C Seçeneği: Yanlış. Zitvatorok Antlaşması, Osmanlı'nın iç işleriyle ilgili bir madde içermemektedir. Tamamen iki devletin dış ilişkilerini düzenler.
- ➡️ D Seçeneği: Yanlış. Aksine, bir önceki soruda da belirtildiği gibi, sürekli vergi kaldırılmıştır. Himaye statüsü sona ermiştir.
✅ Sonuç: Doğru cevap B seçeneğidir. Zitvatorok, Osmanlı'nın siyasi prestijinde bir kırılma noktası olmuş ve mütekabiliyet ilkesi ile eşitlik dönemi başlamıştır.
