Soru:
Sanayi İnkılabı'nın Osmanlı tarım sektörü üzerindeki etkileri neler olmuştur? Bu süreçte, Osmanlı çiftçisinin üretim yapısında meydana gelen değişimi ve bu değişimin uzun vadede Osmanlı ekonomisine olan bir olumsuz etkisini açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, Sanayi İnkılabı'nın kırsal kesimdeki etkilerini anlamamızı istiyor. Zincirleme bir etkiyi takip edeceğiz.
- ➡️ Birinci Adım: Avrupa sanayisi, pamuk, ipek, tütün, yün, hububat gibi hammaddelere büyük bir talep oluşturdu. Osmanlı toprakları bu hammaddelerin önemli kaynaklarından biriydi.
- ➡️ İkinci Adım: Bu talep, Osmanlı çiftçisinin üretim desenini değiştirdi. Çiftçi, kendi ihtiyacı için (geçimlik) veya yerel pazarlar için değil, artık Avrupa pazarlarına yönelik (ticari/tarımsal meta) üretim yapmaya başladı.
- ➡️ Üçüncü Adım: Bu durum, tek ürüne (monokültür) dayalı bir tarım modeline geçişi hızlandırdı. Örneğin, Ege'de pamuk, Karadeniz'de tütün ve fındık gibi ürünler öne çıktı.
- ➡️ Dördüncü Adım: Bu değişimin uzun vadede en önemli olumsuz etkisi, kendi kendine yeterliliğin kaybolmasıdır. Çiftçi, temel gıda maddeleri (buğday, arpa) üretmek yerine nakit getiren ürünlere yöneldi. Bu da, dünya piyasalarındaki fiyat dalgalanmalarına karşı ekonomiyi savunmasız hale getirdi ve kıtlık riskini artırdı.
✅ Sonuç: Sanayi İnkılabı, Osmanlı tarımını dünya kapitalist sistemine eklemleyerek çiftçiyi ticari üretime yöneltti. Bu, kısa vadede nakit girdisi sağlasa da, uzun vadede tarımın dışa bağımlı hale gelmesine ve kendi kendine yeterliliğin kaybolması gibi ciddi bir olumsuzluğa yol açtı.
