Soru:
Toplumsal hareketlilik türlerinden "fırsat eşitliği" kavramı en çok hangisiyle doğrudan ilişkilidir? Açıklayınız. Aşağıdaki formül, bir toplumdaki hareketlilik oranını ifade etmektedir. \( H = \frac{E}{T} \) Burada \(H\) hareketlilik, \(E\) elde edilen statüye sahip birey sayısı, \(T\) ise toplam nüfustur. Bu formül hangi hareketlilik türünü ölçmek için daha uygundur?
Çözüm:
💡 Fırsat eşitliği, bireylerin yetenek ve çabaları doğrultusunda statü değiştirebilmesi anlamına gelir.
- ➡️ Birinci Adım: Toplumsal hareketlilikte, bireyin kendi çabası ve başarısıyla elde ettiği statüye kazanılmış statü, doğuştan getirdiği statüye ise verilmiş statü denir.
- ➡️ İkinci Adım: Fırsat eşitliği, bireylerin kazanılmış statüleri yoluyla (örneğin eğitim ve liyakatle) yükselebilmesi demektir. Bu, açık sınıf tabakalaşması ve dikey hareketlilik ile doğrudan bağlantılıdır.
- ➡️ Üçüncü Adım: Verilen formüle bakalım: \( H = \frac{E}{T} \). Bu formül, belirli bir statüyü "elde eden" bireylerin oranını ölçmektedir. Bu, bireyin kendi çabasıyla ulaştığı bir konumu, yani kazanılmış statüyü temel aldığı için, fırsat eşitliği çerçevesindeki hareketliliği ölçmek için daha uygundur.
- ➡️ Dördüncü Adım: Eğer formül verilmiş statülere (örneğin, babası zengin olanların oranı) dayansaydı, kapalı sınıf yapılarını ölçmek için kullanılabilirdi.
✅ Sonuç: Fırsat eşitliği, dikey hareketlilik ve kazanılmış statü ile doğrudan ilişkilidir. Verilen formül de bu tür bir hareketliliği ölçmeye yöneliktir.
