Soru:
Ahmet Bey, bir devlet dairesinde 10 yıldır aynı unvan ve maaşla memur olarak çalışmaktadır. Yeni çıkan bir yasa ile memurların bulundukları kadro dereceleri değişmemiş, ancak tüm memurlara eşit oranda zam yapılmıştır. Bu durum, toplumsal hareketlilik türlerinden hangisine bir örnek teşkil eder?
Çözüm:
💡 Bu soruda, Ahmet Bey'in statüsünde bir değişiklik olup olmadığını ve hareketin yönünü analiz etmeliyiz.
- ➡️ 1. Adım: Statüde değişiklik var mı? Ahmet Bey'in unvanı ve kadro derecesi değişmemiştir. Sadece maaşına zam yapılmıştır. Toplumsal statü, genellikle meslek, gelir, eğitim ve prestij gibi bileşenlerden oluşur. Burada sadece gelirde bir artış vardır ancak bu, onun toplumsal hiyerarşideki konumunu (sınıfını) değiştirecek nitelikte bir yükselme sayılmaz.
- ➡️ 2. Adım: Hareketlilik türünü belirleyelim. Ahmet Bey, aynı statü grubu (memurluk) içinde kalmış, sadece gelir seviyesi aynı gruptaki diğer bireylerle birlikte artmıştır. Statü değişikliği olmadan, aynı sosyal tabaka içinde meydana gelen bu tür yer değiştirmelere yatay hareketlilik denir. Maaş artışı, bu bağlamda statüsel bir "yer değiştirme" olarak kabul edilebilir.
- ➡️ 3. Adım: Diğer seçenekleri eleyelim. Statüde bir yükselme olmadığı için yükselici dikey hareketlilik söz konusu olamaz. Aynı şekilde, bir düşüş de olmadığı için alçalıcı dikey hareketlilik de değildir.
✅ Sonuç: Bu durum, yatay hareketliliğe bir örnektir. Çünkü bireyin toplumsal statüsü değişmemiş, aynı tabaka içinde gelir düzeyinde bir iyileşme yaşanmıştır.
