Soru:
1982 Anayasası'na göre, aşağıdaki temel hak ve hürriyetlerden hangisi "sosyal ve ekonomik haklar" kategorisinde yer alır ve aynı zamanda bireyin devlete karşı yerine getirmekle yükümlü olduğu bir ödev niteliği de taşır?
- A) Dilekçe hakkı
- B) Vergi ödevi
- C) Eğitim ve öğrenim hakkı
- D) Seyahat hürriyeti
- E) Bilim ve sanat hürriyeti
Çözüm:
💡 Bu soruda hem bir "hak" hem de bir "ödev" niteliği taşıyan seçeneği bulmamız isteniyor. Adım adım ilerleyelim:
- ➡️ Birinci adım: Seçenekleri "sosyal ve ekonomik haklar" kategorisinde mi diye kontrol edelim. Vergi ödevi (B seçeneği) bir haktan ziyade doğrudan bir ödevdir ve mali yükümlülükler grubuna girer. Eğitim ve öğrenim hakkı (C seçeneği) ise bir sosyal haktır.
- ➡️ İkinci adım: Şimdi bu hakkın aynı zamanda bir "ödev" niteliği taşıyıp taşımadığına bakalım. 1982 Anayasası'nın 42. maddesinde "İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur..." hükmü yer alır. Bu, eğitim hakkının aynı zamanda ilköğretim seviyesinde bir ödev (zorunluluk) olduğunu gösterir.
- ➡️ Üçüncü adım: Diğer seçenekleri eleyelim. Dilekçe hakkı (A) bir siyasi haktır. Vergi ödevi (B) sadece bir ödevdir, hak değildir. Seyahat hürriyeti (D) ve bilim ve sanat hürriyeti (E) ise kişinin hakları ve hürriyetleri kapsamındadır ve ödev niteliği taşımaz.
✅ Sonuç olarak, hem bir sosyal hak olan hem de (ilköğretim düzeyinde) bir ödev niteliği taşıyan seçenek C) Eğitim ve öğrenim hakkı'dır.
