Soru:
I. Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma
II. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma
III. Çalışma ve sözleşme hürriyeti
IV. Eğitim ve öğrenim hakkı
Yukarıda numaralandırılmış temel hak ve hürriyetlerden hangileri, aynı zamanda birey için bir "ödev" (yükümlülük) niteliği de taşımaktadır?
- A) Yalnız I
- B) Yalnız IV
- C) I ve II
- D) II ve III
- E) III ve IV
Çözüm:
💡 Bu soruda, verilen haklardan hangilerinin aynı zamanda bir zorunluluk/yükümlülük olduğunu tespit etmemiz gerekiyor.
- ➡️ Birinci adım (I. Madde): "Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma" birer haktır. Seçme hakkını kullanmak bir ödev olarak düzenlenmemiştir; yani oy kullanmamak yaptırıma tabi değildir. Bu nedenle bu madde sadece bir haktır.
- ➡️ İkinci adım (II. Madde): "Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma" bireylere tanınan haklardır. Bunları kullanmama yönünde bir yükümlülük yoktur. Bu nedenle bu madde de sadece bir haktır.
- ➡️ Üçüncü adım (III. Madde): "Çalışma ve sözleşme hürriyeti" bir haktır. Anayasamızda "çalışma ödevi" gibi bir yükümlülük bulunmamaktadır. Bu nedenle bu madde de sadece bir haktır.
- ➡️ Dördüncü adım (IV. Madde): "Eğitim ve öğrenim hakkı" Anayasa'nın 42. maddesinde düzenlenir ve bu maddede "İlköğretim, kız ve erkek bütün vatandaşlar için zorunludur" hükmü açıkça yer alır. Bu, eğitim hakkının aynı zamanda (ilköğretim düzeyinde) bir ödev olduğunu gösterir.
✅ Sonuç olarak, yukarıdaki dört maddeden sadece IV. madde (Eğitim ve öğrenim hakkı) aynı zamanda bir ödev niteliği taşımaktadır. Bu nedenle doğru cevap B) Yalnız IV seçeneğidir.
