Soru:
"Geçen hafta şemsiyemi evde unuttum ve o gün yağmur yağdı. Bu hafta şemsiyemi yanıma aldım ve yağmur yağmadı. Demek ki şemsiye taşımak yağmurun yağmasını engelliyor!" Bu akıl yürütmedeki mantık hatası nedir?
Çözüm:
💡 Bu eğlenceli ancak hatalı çıkarımı inceleyelim:
- ➡️ Gözlemlenen Olaylar: İki olay ardışık olarak gerçekleşmiştir: 1) Şemsiye unutuldu → yağmur yağdı. 2) Şemsiye alındı → yağmur yağmadı.
- ➡️ Yapılan Hata: Ardışık gerçekleşen bu iki olay arasında bir neden-sonuç ilişkisi olduğu varsayılmaktadır. Oysa ki bu sadece bir tesadüf veya korelasyondur.
- ➡️ Safsatayı Tanımlama: Bu, Sahte Neden (False Cause) safatasıdır. Özellikle "post hoc ergo propter hoc" (ondan sonra, öyleyse ondan dolayı) olarak bilinen türüne girer. "A olayından sonra B olayı gerçekleşti, o halde A, B'nin nedenidir" şeklindeki yanlış çıkarımdır. Şemsiye taşımanın hava durumu üzerinde hiçbir nedensel etkisi yoktur.
✅ Sonuç: Bu akıl yürütme, Sahte Neden (False Cause) safatasının, özellikle "post hoc ergo propter hoc" türünün klasik bir örneğidir.
