Soru:
Aşağıdaki akıl yürütmenin geçerli olup olmadığını belirleyiniz.
Öncüller:
- Bazı kediler siyahtır.
- Bazı köpekler siyahtır.
Sonuç:
- O halde, bazı kediler köpektir.
Çözüm:
💡 Bu örnek, geçerlilik kavramını anlamak için çok önemlidir. Unutmayın, geçerlilik öncüllerin gerçekte doğru olup olmamasıyla değil, yapı ile ilgilidir.
- ➡️ 1. Adım: Öncülleri inceleyelim. Her iki öncül de "bazı" ifadesiyle başlar ve aynı özelliği (siyah olma) farklı iki gruba (kediler ve köpekler) atfeder.
- ➡️ 2. Adım: Sonucun mantıksal zorunluluğunu test edelim. Öncüller doğru olsa bile, sonuç doğru olmak zorunda mı? Kedilerin ve köpeklerin bir kısmının siyah olduğu doğrudur, ancak bu, onların aynı şey olduğu anlamına gelmez. Siyah olan kediler ve siyah olan köpekler tamamen ayrı gruplar olabilir.
- ➡️ 3. Adım: Karşı örnek verelim. Diyelim ki dünyada sadece "Pamuk" adında beyaz bir kedi ve "Karabaş" adında siyah bir köpek var. Bu durumda "Bazı kediler siyahtır" öncülü yanlış olur. Ancak geçerlilik için öncüllerin doğru olduğunu varsayarız. Öyleyse, öncülleri doğru yapacak bir senaryo kuralım: "Tekir" siyah bir kedi ve "Karabaş" siyah bir köpek olsun. Öncüller doğru, ancak sonuç (bazı kediler köpektir) hâlâ açıkça yanlış.
✅ Sonuç: Öncüller doğru kabul edildiğinde bile sonucun yanlış olabileceği bir durum bulabildiğimiz için bu akıl yürütme geçersizdir.
