Soru:
Aşağıdaki akıl yürütmenin geçerli olup olmadığını belirleyiniz.
Öncüller:
- Yağmur yağıyorsa, yerler ıslaktır.
- Yerler ıslaktır.
Sonuç:
- O halde, yağmur yağıyordur.
Çözüm:
💡 Bu örnek, sık yapılan bir mantık hatasını göstermektedir. Geçerlilik, günlük hayattaki olasılıklarla değil, mantıksal zorunluluk ile ilgilidir.
- ➡️ 1. Adım: Öncülleri sembolize edelim. P: "Yağmur yağıyor", Q: "Yerler ıslak" olsun. Akıl yürütme şu şekildedir: P → Q ve Q verilmiş, sonuç olarak P çıkarılıyor.
- ➡️ 2. Adım: Bu formun geçerli olup olmadığını test edelim. Öncüllerin doğru olduğu bir durum hayal edelim. "Yerler ıslaktır" (Q doğru). Peki "Yağmur yağıyorsa, yerler ıslaktır" (P → Q) önermesi Q doğru iken ne zaman doğrudur? Q doğru olduğunda, P'nin doğru veya yanlış olması (P → Q) önermesini yine de doğru yapar.
- ➡️ 3. Adım: Karşı örnek oluşturalım. Yerlerin ıslak olmasının başka bir nedeni olabilir mi? Evet! Belediye temizlik aracı sokaktan geçmiş ve yerleri ıslatmış olabilir. Bu senaryoda, öncüller doğrudur: "Yağmur yağıyorsa yerler ıslaktır" (Bu genel kural hala geçerlidir) ve "Yerler ıslaktır". Ancak sonuç, "Yağmur yağıyordur" yanlıştır.
✅ Sonuç: Öncüller doğru iken sonucun yanlış olabildiği en az bir durum bulabildiğimiz için bu akıl yürütme geçersizdir. Bu mantık hatasına "Tersiyle Yanlış Çıkarım" veya "Onaylayan Sonuç" (Affirming the Consequent) denir.
