Soru:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ebilmek" ile yapılan birleşik fiilin yazımı doğrudur?
- A) Bu soruyu çözemeyeceğini sanmıyorum.
- B) Yarınki toplantıya gelebilirmisin?
- C) Onu ikna edebiliriz, biraz uğraşsak.
- D) Bütün kitapları okuyabilmek isterdim.
Çözüm:
💡 "ebilmek" yardımcı fiili, kendinden önce gelen fiile bitişik yazılır ve ünlü uyumlarına uyar. Şıkları bu kurala göre inceleyelim.
- ➡️ A) "çözemeyeceğini" yazılışı yanlıştır. Doğrusu, fiil kökü "çöz-" olduğu için "çözememek" değil, "çözememek" kuralına uygun olarak çözemeyeceğini şeklinde yazılmalıdır. Ancak bu şıkta "çözemeyeceğini" yazılmış, bu da yanlıştır. Doğrusu "çözemeyeceğini" olmalıydı. Bu nedenle bu şık hatalıdır.
- ➡️ B) "gelebilirmisin" yazılışı yanlıştır. "ebilmek" bitişik yazılır fakat soru eki "mi" ayrı yazılır. Doğrusu gelebilir misin şeklinde olmalıdır.
- ➡️ C) "edebiliriz" yazılışı doğrudur. "ede-" fiiline "-bilir" eki bitişik olarak gelmiş ve doğru yazılmıştır.
- ➡️ D) "okuyabilmek" yazılışı doğrudur. Ancak soru "hangisinde doğrudur" dediği ve C seçeneği de doğru olduğu için, genellikle bu tür sorularda tek bir doğru cevap beklenir. "okuyabilmek" yazımı kurallara uygundur, fiil (oku-) ve "-yabilmek" yardımcı fiili birleşik yazılmıştır. Fakat C seçeneği de doğrudur. Soru kökü "hangisinde" diyerek tek bir cevap aradığı için, bu iki şıkkın aynı soruda olması mantıklı değildir. Bu örnekte, "edebiliriz" (C seçeneği) klasik ve tartışmasız bir doğru örnek olduğu için doğru cevap olarak alınmalıdır. D seçeneği de doğru bir kullanımdır.
✅ En net ve kurala uygun doğru cevap, C seçeneğidir ("edebiliriz").
