Soru:
"Yazar, bu metninde İstanbul'un fethinin askeri ve siyasi sonuçlarını kronolojik bir sırayla ve belgelerle destekleyerek anlatmıştır."
Yukarıdaki açıklamaya göre, bu metin sanatsal mı yoksa öğretici mi kabul edilir? Gerekçeleriyle birlikte yazınız.
Çözüm:
💡 Metnin türünü belirlemek için içerik, anlatım biçimi ve yazarın amacına bakmalıyız.
- ➡️ Birinci Adım - Amaç Analizi: Metnin amacı, "anlatmak" ve "kronolojik sırayla aktarmak" olarak belirtilmiş. Bu, bir konuyu okuyucuya öğretme amacı taşıdığını gösterir. Sanatsal metinlerde amaç öğretmek değil, hissettirmek ve estetik bir deneyim sunmaktır.
- ➡️ İkinci Adım - İçerik ve Yöntem İncelemesi: Metnin konusu "tarihsel bir olay"dır. Anlatım yöntemi ise "kronolojik sıra" ve "belgelerle destekleme"dir. Bu özellikler, nesnelliği, kanıtlanabilirliği ve bilimselliği ön planda tutar. Sanatsal metinlerde kronoloji veya belge zorunluluğu yoktur; kurmaca ve öznellik esastır.
- ➡️ Üçüncü Adım - Dilin İşlevi: Tarihi olguları olduğu gibi aktarmayı hedefleyen bir metinde dil, büyük olasılıkla göndergesel işlevde kullanılacaktır. Bu da öğretici metinlerin temel özelliğidir.
✅ Sonuç: Bu metin, açık bir şekilde öğretici bir metindir. Çünkü amacı bilgi vermek, anlatımı nesnel ve kanıta dayalıdır, dil göndergesel işlevde kullanılmıştır.
