Soru:
Bir öğrenci, "Sümerler, M.Ö. 3500'lü yıllarda Mezopotamya'da yaşamış, tekerleği icat etmiş ve çivi yazısını kullanmış bir uygarlıktır." cümlesini içeren bir metin yazmıştır. Bu metin için aşağıdaki soruları cevaplayınız:
- Bu metnin türü nedir?
- Metnin dilinin "nesnel" olması ne anlama gelir? Açıklayınız.
- Aynı konuyu işleyen sanatsal bir metin, bu metinden nasıl farklı olurdu?
Çözüm:
💡 Soruyu adım adım ve kısımlara ayırarak çözelim.
- ➡️ a) Metnin Türü: Metin, Sümerler hakkında tarihsel ve kanıtlanabilir bilgiler (zaman, yer, icatlar) aktarmaktadır. Amacı duygu uyandırmak değil, öğretmektir. Bu nedenle metnin türü öğretici metindir (tarih metni olarak da sınıflandırılabilir).
- ➡️ b) Nesnellik: Bu metnin nesnel olması, iddialarının kişisel yorumlar içermemesi, kanıtlanabilir ve herkes tarafından kabul gören gerçeklere dayanması demektir. Örneğin, "Sümerler güzel bir uygarlıktı" öznel bir ifadeyken, verilen cümledeki bilgiler nesneldir.
- ➡️ c) Sanatsal Metin Farkı: Aynı konuyu işleyen sanatsal bir metin (örneğin bir tarihi roman veya hikaye) şu farklılıkları gösterirdi:
- 📖 Kurmaca olurdu: Sümerli bir kahramanın hayatı, aşkları, çatışmaları anlatılırdı.
- 🎨 Dil mecazlı ve betimleyici olurdu: "Çivi yazısıyla kaderini kazıdı taşlara..." gibi ifadeler kullanılırdı.
- 😢 Duygu uyandırmayı hedeflerdi: Okuyucunun kahramanla empati kurması, o dönemi hissetmesi sağlanırdı.
✅ Özetle, verilen metin öğretici iken, sanatsal bir metin kurmaca, mecazlı ve duygu yüklü olurdu.
