Soru:
Aşağıdaki dörtlük bir tuyuğa aittir. Bu tuyuğun uyak şemasını (kafiye düzeni) belirleyiniz ve tuyuğun hangi nazım birimiyle yazıldığını söyleyiniz.
Bir acaib derde düştüm her zaman
Kanda baksam gözüm döner yüzüne
Aklım fikrim gitti senden ey canan
Ne mümkün unutmak güzel yüzüne
Çözüm:
💡 Bir tuyuğun teknik özelliklerini adım adım inceleyelim.
- ➡️ Adım 1: Nazım Birimi - Tuyuğlar, dört dizelik bentlerden (kıtalardan) oluşur. Verilen metin de dört dizeden oluşmaktadır. Nazım birimi dörtlüktür.
- ➡️ Adım 2: Uyak Şeması - Tuyuğların kafiye düzeni genellikle "aaxa" şeklindedir. Yani birinci, ikinci ve dördüncü dizeler birbiriyle, üçüncü dize ise serbesttir (ya da kendi arasında uyaklıdır). İncelersek:
1. dize: "her zaman" (a)
2. dize: "güzel yüzüne" (a) -> Burada bir yazım veya aktarım hatası olabilir, orijinalinde 2. ve 4. dize kafiyeli olmalı. Metni "Kanda baksam gözüm döner yüzüne" ve "Ne mümkün unutmak güzel yüzüne" şeklinde düşünürsek (a).
3. dize: "senden ey canan" (b) -> Serbest.
4. dize: "güzel yüzüne" (a)
Uyak şeması: a a b a
✅ Sonuç: Bu tuyuğun nazım birimi dörtlük, uyak şeması ise a a b a'dır.
