Soru:
Aşağıdaki beyitlerden hangisi bir tuyuğun ilk iki dizesi olabilir? Nedenini açıklayınız.
- A) Gönlüm yine bir şûha düştü / Gündüz hayalimde, gece düşümde
- B) Bu dünyada iki kişi var / Zannetme ki bir sürü kişi var
- C) Aşkın ateşi yaktı canımı / Sensin dermanı bu yaranımın
- D) Gül yüzünde göreli zülfün semen say gönlüm / Kâkülün derdinden olmuştur hasta say gönlüm
Çözüm:
💡 Bir tuyuğun özelliklerini hatırlayalım: 4 dizelik bir nazım şeklidir, aaab şeklinde kafiyelenir ve 7'li hece ölçüsü ile yazılır. Ayrıca genellikle aşk, talih, ölüm gibi felsefi konuları işler.
- ➡️ İlk adım, hece ölçüsünü kontrol etmektir. Tuyuğ 7'li hece ile yazılmalıdır.
- ➡️ İkinci adım, verilen iki dizenin kafiye şemasını kontrol etmektir. Tuyuğun ilk iki dizesi birbiriyle kafiyeli (a-a) olmalıdır.
- ➡️ Seçenekleri inceleyelim:
- A) Hece sayısı uygun (7+7) ama "düştü/düşümde" kafiyesi zayıf ve tam uyumlu değil.
- B) Hece sayısı uygun (7+7) ve "var/var" kafiyesi mükemmel. Konu da tuyuğa uygun.
- C) Hece sayısı 7+8'dir, bu yüzden uygun değil.
- D) Hece sayısı çok fazladır ve aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
✅ Sonuç olarak, doğru cevap B seçeneğidir. Çünkü hem 7'li hece ölçüsüne uyar, hem ilk iki dize kafiyelidir (aa), hem de tuyuğun konusuna uygun hikmetli bir anlam taşır.
