Soru:
Bir öğretmen, fen bilgisi dersinde "suyun kaldırma kuvveti" konusunu anlatırken önce kendi dev bir kap içinde tahta, taş ve demir bir cismin yüzme-batma durumlarını gösteriyor. Daha sonra öğrencilerden küçük gruplar halinde benzer deneyi kendilerinin yapmasını istiyor. Öğrenciler deneyi yaparken öğretmen onları gözlemliyor ve doğru yapan grupları "Aferin, çok güzel gözlem yapıyorsunuz!" diyerek motive ediyor. Bu senaryoda öğrencilerin sosyal öğrenme süreçlerinden dikkat ve güdülenme aşamalarına ilişkin aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
- A) Dikkat aşaması sadece öğretmenin deneyi yapmasıyla, güdülenme ise öğrencilerin kendi deneylerini yapmasıyla gerçekleşmiştir.
- B) Dikkat aşamasında modelin (öğretmen) dikkat çekici ve açık bir şekilde davranışı sergilemesi, güdülenme aşamasında ise pekiştireç kullanılması etkili olmuştur.
- C) Güdülenme aşaması, öğrencilerin öğretmeni izlerken yaşadıkları merak duygusuyla sınırlı kalmıştır.
- D) Dikkat aşaması öğrencilerin deneyi kendilerinin yapmasıyla, güdülenme ise öğretmenin deneyi göstermesiyle gerçekleşmiştir.
- E) Her iki aşamada da öğrencilerin bireysel çabalarından çok, öğretmenin sözlü ifadeleri belirleyici olmuştur.
Çözüm:
💡 Bu soruda sosyal öğrenmenin dört aşamasından (Dikkat, Hatırda Tutma, Davranışa Dönüştürme/Uygulama, Güdülenme) "dikkat" ve "güdülenme" aşamaları sorgulanmaktadır. Senaryoyu adım adım inceleyelim:
- ➡️ Dikkat Aşaması: Öğrenci, modeli (öğretmeni) ve onun davranışlarını (deneyi yapışını) gözlemler. Senaryoda öğretmenin dev bir kap kullanması, farklı malzemelerle deney yapması dikkat çekici ve açıklayıcıdır. Bu, dikkat aşamasının etkili olmasını sağlar.
- ➡️ Güdülenme Aşaması: Gözlemlenen davranışın performansa dönüşmesi için bireyin istekli olması gerekir. Bu isteklilik pekiştireçlerle artar. Senaryoda öğretmenin "Aferin" gibi sözel pekiştireçler kullanması, öğrencilerin güdülenmesini sağlamıştır.
✅ Seçeneklere baktığımızda, bu iki aşamayı doğru tanımlayan ifade B seçeneğidir. Diğer seçeneklerde aşamaların hangi olaylarla gerçekleştiği karıştırılmış veya eksik tanımlanmıştır.
