Nokta grafiği (dot plot), verilerin görselleştirilmesi için kullanılan basit bir grafik türüdür. Sayısal verilerin dağılımını anlamak için sıklıkla tercih edilir. Her bir veri noktası, bir sayı doğrusu üzerinde nokta (•) ile gösterilir.
Aşağıdaki veri setini nokta grafiği ile gösterelim:
Veri: 3, 5, 5, 7, 8, 8, 8, 10
Soru 1: Bir araştırmada 10 öğrencinin günlük kitap okuma süreleri (dakika) ve matematik notları aşağıdaki gibi verilmiştir. Nokta grafiği çizildiğinde pozitif korelasyon gözlemleniyor. Hangi seçenek bu verilere uygun bir yorumdur?
a) Kitap okuma süresi arttıkça matematik notları düşmektedir.
b) Kitap okuma süresi ile matematik notları arasında ilişki yoktur.
c) Kitap okuma süresi arttıkça matematik notları da artmaktadır.
d) Matematik notları, kitap okuma süresini belirler.
e) Grafik hatalı çizilmiştir.
Cevap: c) Pozitif korelasyon, bir değişken artarken diğerinin de arttığını gösterir.
Soru 2: Nokta grafiğinde \( (15, 70) \) koordinatındaki bir nokta, bir öğrencinin haftalık 15 saat ders çalıştığında 70 puan aldığını gösteriyor. Buna göre, \( (20, ?) \) noktasındaki soru işareti yerine hangi değer gelirse grafik anlamsız olur?
a) 75
b) 20
c) 85
d) 60
e) 95
Cevap: b) 20 puan, diğer verilerle uyumsuzdur (aşırı düşük).
Soru 3: Aşağıdaki veri seti için nokta grafiği çizildiğinde noktaların dağılımı dikey bir çizgi oluşturuyor. Bu durum neyi ifade eder?
\( (5, 10), (5, 15), (5, 20), (5, 25) \)
a) X ve Y değişkenleri arasında güçlü negatif korelasyon vardır.
b) Y değişkeni, X değişkeninden bağımsızdır.
c) X değişkeni sabitken Y değişkeni değişmektedir.
d) Veri seti hatalıdır.
e) Grafik çiziminde yanlışlık yapılmıştır.
Cevap: c) X sabit olduğundan Y'nin değişimi dikey dağılım gösterir.
Soru 4: Bir nokta grafiğinde tüm noktalar \( y = 2x + 3 \) doğrusu üzerinde yer alıyorsa, bu grafikle ilgili hangisi doğrudur?
a) Korelasyon katsayısı 0'dır.
b) X ve Y arasında mükemmel pozitif ilişki vardır.
c) Veriler rastgele dağılmıştır.
d) Grafikte aykırı değerler bulunur.
e) Y değişkeni X'ten bağımsızdır.
Cevap: b) Tüm noktalar doğru üzerindeyse ilişki mükemmeldir (\( r = 1 \)).