Soru:
Tanzimat Fermanı'nın "kanun üstünlüğü" ilkesi ile ilgili aşağıdaki maddelerinden hangisi, padişahın bile kanunlara uymak zorunda olduğunu en açık şekilde ifade eder?
- A) Herkesin mal ve mülküne sahip olması ve bunu miras bırakabilmesi
- B) Vergilerin herkesin gelirine göre toplanması
- C) Can, mal, namus ve ırz güvenliğinin sağlanması
- D) Hiç kimsenin yargılanmadan cezalandırılmaması ve kanunun üstünlüğünün kabul edilmesi
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için Tanzimat Fermanı'nın temel amacını ve "kanun üstünlüğü" ilkesinin ne anlama geldiğini hatırlamalıyız. Bu ilke, herkesin, en üstteki yöneticiden en sıradan vatandaşa kadar kanun önünde eşit olması demektir.
- ➡️ 1. Adım: Seçenekleri inceleyelim. A, B ve C seçenekleri bireysel hak ve özgürlüklerle ilgilidir ve doğrudan padişahın kendi iktidarını sınırlandırdığını vurgulamaz.
- ➡️ 2. Adım: D seçeneğine bakalım: "Hiç kimsenin yargılanmadan cezalandırılmaması". Bu ifade, padişahın keyfi olarak, bir yargılama süreci olmadan ceza veremeyeceği anlamına gelir. Bu da padişahın yetkisini, yazılı kanunlarla sınırlandırmaktadır.
- ➡️ 3. Adım: Bu madde, padişahın iradesinin bile üzerinde bir güç olarak "kanun" kavramını koymuştur. Yani artık en üst kural, padişahın keyfi buyruğu değil, yazılı ve herkese eşit uygulanan kanundur.
✅ Sonuç olarak, padişahın yetkilerini doğrudan sınırlayan ve onun da kanunlara tabi olduğunu en net şekilde ifade eden madde D seçeneğidir.
