Soru:
Tanzimat Fermanı'nda yer alan "Kanun önünde herkesin eşit olması" ilkesi, Osmanlı hukuk sisteminde hangi temel değişikliği getirmiştir? Aşağıdakilerden hangisi bu değişikliğin bir sonucu değildir?
- A) Müslüman ve gayrimüslim teba arasındaki hukuki ayrıcalıklar azalmaya başlamıştır.
- B) Padişahın sonsuz yetkileri ilk kez yazılı bir belgeyle sınırlandırılmıştır.
- C) Şer'i hukuk tamamen kaldırılarak yerine laik hukuk kuralları getirilmiştir.
- D) Keyfi uygulamalar ve cezalandırmalar yerine, hukuk devleti anlayışının temelleri atılmıştır.
Çözüm:
💡 Bu soru, Tanzimat Fermanı'nın getirdiği "eşitlik" ve "kanun üstünlüğü" ilkelerinin pratikteki yansımalarını ve sınırlarını anlamamızı istiyor. Doğru cevabı bulmak için, fermanın neyi yapıp neyi yapmadığını iyi bilmeliyiz.
- ➡️ 1. Adım: Seçenekleri tek tek değerlendirelim. A seçeneği doğrudur. Ferman, can ve mal güvenliği gibi konularda tüm tebaayı eşit saymış, bu da hukuki ayrıcalıkları zayıflatmıştır.
- ➡️ 2. Adım: B seçeneği doğrudur. Tanzimat Fermanı, padişahın kendi iradesiyle ve sözleşme niteliğinde yayınladığı bir belgedir ve bu belgeyle kendi yetkilerini sınırlandırmıştır.
- ➡️ 3. Adım: D seçeneği doğrudur. Yargılanmadan ceza verilemeyeceği ilkesi, keyfiliğin önüne geçmek ve hukukun üstünlüğünü tesis etmek için atılmış önemli bir adımdır.
- ➡️ 4. Adım: C seçeneği ise yanlıştır. Tanzimat Fermanı, şer'i hukuku tamamen ortadan kaldırmamıştır. Aksine, fermanın kendisi İslami bir girişle başlar ve şer'i hukukla çelişmeyeceği belirtilir. Getirdiği yenilikler, daha çok örfî hukuk alanındadır ve şer'i hukukun yanında yeni, modern hukuk kurallarının da uygulanabileceği bir ikili yapı oluşturmuştur.
✅ Sonuç olarak, Tanzimat Fermanı'nın bir sonucu olmayan ifade, şer'i hukukun tamamen kaldırıldığını iddia eden C seçeneğidir.
