Soru:
Tanzimat Fermanı'nda yer alan "Hiç kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak, mahkeme kararı olmadan kimsenin canına ve malına dokunulmayacaktır." maddesi, aşağıdaki ilkelerden öncelikle hangisinin bir göstergesidir?
- A) Özel mülkiyet
- B) Hukukun üstünlüğü
- C) Eşitlik
- D) Laiklik
Çözüm:
💡 Maddenin içeriğini dikkatlice analiz edelim. Temel vurgu, bireyin haklarına yapılacak müdahalenin ancak yargısal bir süreç (mahkeme kararı) ile mümkün olmasıdır.
- ➡️ A Seçeneği (Özel Mülkiyet): Madde "mala dokunulmamasından" bahsetse de, bunun ön koşulu "mahkeme kararı"dır. Asıl vurgu mülkiyet hakkının kendisinden ziyade, bu hakkın hukuk yoluyla korunmasıdır.
- ➡️ B Seçeneği (Hukukun Üstünlüğü): İdarenin (devletin) keyfi davranamayacağını, her işleminin bir hukuk kuralına ve yargı denetimine tabi olması gerektiğini vurgular. Bu, "kanun üstünlüğü"nün ta kendisidir.
- ➡️ C Seçeneği (Eşitlik): Madde doğrudan herkesin eşitliğinden bahsetmemektedir. Bahsettiği güvence teoride herkes içindir, ancak vurgu "hukuk güvenliği" üzerinedir.
- ➡️ D Seçeneği (Laiklik): Maddenin dinle veya dünyevilikle doğrudan bir ilgisi yoktur.
✅ Madde, idarenin ve yöneticilerin keyfi tasarruflarının önüne hukuk kurallarını ve yargıyı koyduğu için öncelikle Hukukun Üstünlüğü (B Seçeneği) ilkesinin göstergesidir.
