Soru:
Tanzimat Fermanı'nda yer alan "can, mal, namus ve ırz güvenliği" vaadi ile "kanun üstünlüğü" ilkesi arasında nasıl bir nedensellik ilişkisi vardır? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soru, iki temel kavram arasındaki bağı kurmamızı istiyor. Nedensellik, "bir şeyin diğerine sebep olması" veya "bir şeyin diğeri olmadan gerçekleşememesi" anlamına gelir.
- ➡️ İlk adım, "can, mal, namus ve ırz güvenliği"nin ne olduğunu anlamaktır. Bunlar, bir bireyin en temel haklarıdır (yaşam hakkı, mülkiyet hakkı, kişisel dokunulmazlık).
- ➡️ İkinci adım, bu hakların nasıl güvence altına alınacağını düşünmektir. Sadece bir fermanla "bu haklarınız güvendedir" demek yeterli değildir. Bu güvence, ancak yazılı ve herkes için geçerli olan kanunlar ve bu kanunları uygulayacak bağımsız mahkemeler ile sağlanabilir.
- ➡️ Üçüncü adım, ilişkiyi kurmaktır. Kanun üstünlüğü olmadan, temel hak ve güvenlikler sadece sözde kalır. Devlet görevlileri veya güçlü kişiler, keyfi davranışlarla bu hakları ihlal edebilir. Bu nedenle, temel hakların gerçek bir güvenceye kavuşması, ancak herkesin (devlet de dahil) üstün bir hukuk düzenine tabi olmasıyla mümkündür.
✅ Sonuç: Tanzimat Fermanı'nda vaat edilen temel hak ve güvenlikler, kanun üstünlüğü ilkesi sayesinde anlam kazanmış ve güvence altına alınmıştır. Kanun üstünlüğü, temel hakların korunmasının olmazsa olmaz aracıdır.
