Soru:
Tanzimat Fermanı'nın "Hiç kimse yargılanmadan ve kanuni bir hüküm olmadan cezalandırılamaz" maddesi, Osmanlı hukuk sisteminde hangi temel ilkenin yerleşmesi için bir dönüm noktası olarak kabul edilir? Bu ilkenin, padişahın geleneksel "hayat ve ölüm hakkı" üzerindeki etkisi ne olmuştur?
Çözüm:
💡 Bu soru, belirli bir maddenin getirdiği temel ilkeyi ve bu ilkenin siyasi yapıya etkisini sorguluyor.
- ➡️ İlk adım, maddenin özünü anlamaktır. Bu madde, bireyin can güvenliğini ve hukuki güvencesini ön plana çıkarır. Keyfi cezalandırmayı yasaklar. Bu, "Hukuk Devleti" (Rule of Law) ve "Kanun Üstünlüğü" ilkelerinin somut bir ifadesidir.
- ➡️ İkinci adım, bu ilkenin padişahın otoritesi üzerindeki etkisini değerlendirmektir. Geleneksel olarak padişah, mutlak otoriteye sahipti ve "hayat hakkı bahşetmek" (can güvenliği sağlamak) onun en temel görevlerinden biriydi. Bu madde ile padişahın bu yetkisi, kanunlarla sınırlandırılmıştır. Artık padişah bile, bir kişiyi kanuni bir yargılama olmaksızın cezalandıramayacaktır.
✅ Sonuç: Bu madde, kanun üstünlüğü ilkesinin temel taşıdır ve padişahın geleneksel yetkilerini, yazılı hukuk kuralları lehine kısıtlayarak mutlak monarşi anlayışından anayasal monarşiye doğru bir adım atmıştır.
