Soru:
"Bazı kuşlar uçamaz." önermesinin karşıtı (kontrastı) aşağıdakilerden hangisidir?
- A) Bazı uçamayanlar kuştur.
- B) Uçamayan bazı kuşlar değildir.
- C) Bazı kuşlar uçar.
- D) Tüm kuşlar uçamaz.
- E) Uçabilen bazı şeyler kuş değildir.
Çözüm:
💡 Bu soru, bir önermenin karşıtını (kontrapozisyon / contraste) bulmayı gerektirir. Karşıt, önermenin niteliğini değiştirmeden, özne ve yüklemin yerlerini değiştirip her ikisinin de olumsuzunu almaktır.
- ➡️ 1. Adım: Verilen önermeyi formülize edelim. Önerme: "Bazı kuşlar uçamaz." Bu, tikel olumsuz bir önermedir. Formülü: "Bazı S, P değildir."
- ➡️ 2. Adım: Karşıt kuralını uygulayalım. Bir önermenin karşıtı, "Bazı S, P değildir" ise "Bazı P-değil, S-değildir" şeklinde olur. Yani özne (S) ile yüklem (P) yer değiştirir ve her ikisinin de olumsuzu alınır.
- ➡️ 3. Adım: Önermemize uygulayalım.
- S (Özne) = kuşlar
- P (Yüklem) = uçamaz (zaten olumsuz bir ifade). Daha net işlem yapabilmek için P'yi "uçmak" olarak düşünelim. O zaman "uçamaz", "uçmak-değil" anlamına gelir (P-değil).
- Önermemiz aslında: "Bazı kuşlar, uçan-değildir." (Bazı S, P-değildir).
- Karşıtı: "Bazı [uçan-değil]-değil, [kuş]-değildir." olur.
- Burada "uçan-değil-değil" ifadesi, "uçan" anlamına gelir (çift olumsuzluk olumlu yapar).
- Sonuç: "Bazı uçan, kuş-değildir." yani "Bazı uçanlar kuş değildir."
- ➡️ 4. Adım: Şıkları kontrol edelim. E seçeneği "Uçabilen bazı şeyler kuş değildir." ifadesi, bulduğumuz sonuçla tamamen aynıdır.
✅ Sonuç: Doğru cevap E şıkkıdır.
