Soru:
"Tüm bilim adamları meraklıdır." ve "Hiçbir meraklı tembel değildir." önermeleri veriliyor. Buna göre aşağıdaki sonuçlardan hangisine kesinlikle ulaşılır?
- A) Tembel olanlar bilim adamı değildir.
- B) Bazı meraklılar bilim adamıdır.
- C) Tembel olmayanlar meraklıdır.
- D) Tüm meraklılar bilim adamıdır.
- E) Bazı tembeller meraklı değildir.
Çözüm:
💡 Bu bir kıyas sorusudur. Verilen iki öncülden geçerli bir sonuç çıkarmamız istenmektedir.
- ➡️ 1. Adım: Önermeleri sembolize edelim.
- 1. Öncül: Tüm bilim adamları meraklıdır. (Tüm S, P'dir.) → S = bilim adamı, P = meraklı
- 2. Öncül: Hiçbir meraklı tembel değildir. (Hiçbir P, R değildir.) → P = meraklı, R = tembel
- ➡️ 2. Adım: Kıyasın geçerli olabilmesi için iki öncülde de ortak bir terim (orta terim) olmalıdır. Burada orta terim P (meraklı)'dır.
- ➡️ 3. Adım: Önermeleri birleştirelim. İlk öncüle göre "Tüm S, P'dir." İkinci öncüle göre "Hiçbir P, R değildir." Bu, "Tüm P, R-değildir." şeklinde de ifade edilebilir. Bu iki tümel önermeden, "Tüm S, R-değildir" sonucu çıkar. Yani "Hiçbir S, R değildir" veya "Tüm S, R değildir."
- ➡️ 4. Adım: Bu sonucu kavramlarımızla yazalım: "Hiçbir bilim adamı tembel değildir" ya da eş anlamlısı olarak "Tembel olanlar bilim adamı değildir."
- ➡️ 5. Adım: Şıkları kontrol edelim. A seçeneği "Tembel olanlar bilim adamı değildir." ifadesi, bizim ulaştığımız sonuçla birebir aynıdır. Diğer şıklar ya verilerle çelişiyor (D şıkkı) ya da verilerden kesin olarak çıkarılamaz (B, C, E şıkları).
✅ Sonuç: Ulaşılabilecek kesin sonuç A şıkkıdır.
