Soru:
"Yuvarlanan taş yosun tutmaz." atasözü, aşağıdaki durumların hangisinde kullanılmaya en uygundur?
- A) Sürekli iş değiştiren birinin, bir türlü terfi alamaması
- B) Çok çalışarak büyük başarılar elde eden birinin, herkes tarafından takdir edilmesi
- C) Evini sık sık temizleyen birinin, evinin her daim tertemiz olması
- D) Sürekli seyahat eden ve yeni yerler gören birinin, bir yere bağlanıp yuva kuramaması
- E) Derslerine düzenli çalışan bir öğrencinin, sınavlardan yüksek not alması
Çözüm:
💡 Atasözlerinin hangi durumlarda kullanıldığını bilmek için, atasözünün taşıdığı mecaz anlamı iyi kavramak gerekir.
- ➡️ "Yuvarlanan taş yosun tutmaz" atasözü, sürekli hareket halinde olan, bir yerde durmayan, istikrarsız kişilerin; bir yere bağlanamayacağını, sorumluluk alamayacağını, mal mülk edinemeyeceğini veya olgunlaşamayacağını anlatmak için kullanılır. "Yosun tutmak" bir yere bağlanmak, kök salmak, sabit kalmak anlamına gelir.
- ➡️ Şimdi seçenekleri bu anlam üzerinden değerlendirelim:
- A) İş değiştirme (hareketlilik) ile terfi alamama (bir yere bağlanamama, yükselenememe) arasında güçlü bir ilişki vardır. UYGUN.
- B) Çalışarak başarı elde etmek, atasözünün olumsuz içeriğiyle uyuşmaz.
- C) Temizlik yapmak, "yuvarlandığı" anlamına gelmez. Sabit bir eylemdir.
- D) Seyahat etmek (hareketlilik) ile yuva kuramama (bir yere bağlanamama) arasında doğrudan bir ilişki vardır. Bu da UYGUN bir kullanımdır.
- E) Düzenli çalışmak, istikrarı ve sabitliği temsil eder, atasözünün anlamının tam tersidir.
- ➡️ Ancak, A ve D seçenekleri arasında kaldık. Atasözünün vurgusu daha çok "birikim yapamamak, kök salamamak, sorumluluktan kaçmak" üzerinedir. İş değiştirip terfi alamamak (A seçeneği), kariyerde birikim yapılamaması ve sabitlenememe ile daha doğrudan ve yaygın bir örnektir. D seçeneği de doğru olmakla birlikte, A seçeneği KPSS mantığında daha tipik bir örnek teşkil eder.
✅ En uygun ve klasik kullanım, sürekli yer/iş değiştirerek bir yerde sabitlenemeyen, dolayısıyla da "birikim yapamayan" kişileri anlatmaktır. Bu nedenle doğru cevap A'dır.
