Soru:
Köhler'in sultan isimli şempanzesiyle yaptığı deneyde, şempanze kafesin dışına erişemeyeceği bir yere muz konuluyor. Kafesin içinde ise birkaç kutu ve bir sopa bulunuyor. Sultan, önce muzu almak için elini uzatıyor, başaramıyor. Bir süre etrafı seyrediyor, kutulara ve sopaya bakıyor. Daha sonra aniden kutuları üst üste dizip üzerine çıkarak sopayla muzu kendine çekiyor.
Bu deneyde Sultan'ın davranışı temel olarak neyi kanıtlamaktadır?
- A) Ödülün, davranışın tekrar edilme olasılığını artırdığını
- B) Organizmanın, problemi çözmek için gerekli parçaları bir anda kavradığını
- C) Gözlem yoluyla yeni davranışların öğrenilebileceğini
- D) Yanıtın, uyarıcı tarafından otomatik olarak ortaya çıktığını
- E) Davranışın, pekiştirilmeyince söneceğini
Çözüm:
💡 Köhler'in deneyini ve seçenekleri analiz edelim.
- ➡️ Köhler, Gestalt psikologlarındandır ve öğrenmenin deneme-yanılmadan farklı olarak, ani bir içgörü (insight) ile gerçekleşebileceğini savunur.
- ➡️ Sultan'ın davranışı: Muzu almak için birkaç başarısız girişimden sonra durakladığı bir süre vardır. Bu sürede çözümü zihninde organize ettiği düşünülür.
- ➡️ Ani çözüm: Kutuları amacına uygun bir şekilde (üst üste dizerek) ve sopayı bir araç olarak kullanması, parçaları (kutu+sopa+muz) anlamlı bir bütün haline getirdiğini gösterir. Bu, rastgele deneme-yanılma değildir.
✅ Bu süreç, kavrayış yoluyla öğrenmenin temel kanıtıdır. Doğru cevap, organizmanın problemi çözmek için gerekli parçaları bir anda kavradığını ifade eden B seçeneğidir.
