Soru:
Öğretmen, sınıf kurallarını ihlal eden bir öğrenciye "Derste kalemle oynadığın için 5 dakika teneffüs sürenden keseceğim." demiştir. Öğretmenin burada uyguladığı müdahale yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? (Not: Teneffüs öğrenci için keyif verici bir etkinliktir.)
- A) I. tip ceza
- B) II. tip ceza
- C) Sönme
- D) Olumsuz pekiştirme
- E) Mola
Çözüm:
💡 Bu soruda, davranışı azaltmaya yönelik bir ceza türü sorulmaktadır. Ceza türlerini ayırt etmek önemlidir.
- ➡️ I. Tip Ceza (İtici Uyaran Verme): İstenmeyen davranışın hemen ardından hoş olmayan bir uyaran verilir. (Örn: azarlama, ekstra ödev verme).
- ➡️ II. Tip Ceza (Gevşetici Uyaranı Çekme): İstenmeyen davranışın hemen ardından hoşa giden bir uyaran geri çekilir veya ortamdan uzaklaştırılır.
- ➡️ Senaryoda, öğrencinin hoşlandığı bir şey (teneffüse çıkma) davranışı (kalemle oynama) nedeniyle geri alınmaktadır (çekilmektedir).
- ➡️ Mola (E seçeneği) de bir çeşit II. tip cezadır, ancak burada öğrenci teneffüs gibi tüm sınıfın keyif aldığı genel bir pekiştireçten mahrum bırakılmaktadır. Bu, moladan daha genel bir uygulamadır ve doğrudan II. tip ceza kapsamına girer.
✅ Öğrenciden hoşuna giden bir uyaranın (teneffüs hakkı) geri çekilmesi söz konusudur. Bu durum, II. tip ceza'nın tanımına uymaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.
