Soru:
Tanzimat Fermanı (1839) ve Islahat Fermanı (1856) arasındaki en temel farklardan biri, fermanların hangi dış güçlerin etkisiyle ve hangi uluslararası ortamda ilan edildiğidir. Bu bağlamı açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için her iki fermanın ilan edildiği tarihsel arka planı ve Osmanlı Devleti'nin uluslararası konjonktürdeki durumunu hatırlamamız gerekir.
- ➡️ Tanzimat Fermanı (1839): Temel olarak Osmanlı Devleti'nin iç dinamikleri ve modernleşme çabaları sonucu ilan edilmiştir. II. Mahmut'un merkezi otoriteyi güçlendirme ve devleti dağılmaktan kurtarma hedefi, Mustafa Reşit Paşa gibi aydın bürokratların etkisiyle şekillenmiştir. Dış baskıdan ziyade, içerideki sorunlara bir çözüm arayışıdır.
- ➡️ Islahat Fermanı (1856): Doğrudan dış baskıların ürünüdür. Osmanlı Devleti, Kırım Savaşı'nda İngiltere ve Fransa'nın yanında yer almıştı. Savaş sonrasında toplanan Paris Antlaşması görüşmelerinde, bu müttefikler Osmanlı'dan Hristiyan tebaanın haklarını daha da genişleten yeni reformlar yapmasını talep etmiştir. Ferman, büyük ölçüde bu talepleri karşılamak için ilan edilmiştir.
✅ Sonuç olarak; Tanzimat Fermanı daha çok iç kaynaklı bir reform iken, Islahat Fermanı açıkça dış kaynaklı bir baskının sonucudur.
