Soru:
İki fermanın hukuki alandaki düzenlemeleri karşılaştırıldığında, Islahat Fermanı'nın getirdiği en çarpıcı ve radikal farklılıklardan biri aşağıdakilerden hangisidir?
- A) Vergi adaletinin sağlanması
- B) Müslim-gayrimüslim eşitliğinin tam olarak tesis edilmesi
- C) Askerlik hizmetinin düzenlenmesi
- D) Mülkiyet hakkının güvence altına alınması
Çözüm:
💡 Şıkları tek tek ele alalım ve her iki fermanda nasıl geçtiklerine bakalım.
- ➡️ A) Vergi adaleti: Her iki fermanda da yer alan ortak konulardandır. Tanzimat Fermanı'nda "vergilerin herkesin gelirine göre toplanması" prensibi vardır. Bu, Islahat Fermanı'nda da teyit edilir. Bu nedenle en çarpıcı fark değildir.
- ➡️ B) Müslim-gayrimüslim eşitliği: Tanzimat Fermanı, "can, mal, namus güvenliği" gibi temel haklarda sınırlı bir eşitlik getirmişti. Ancak Islahat Fermanı, bu eşitliği çok daha ileri boyuta taşımıştır. Gayrimüslimlere devlet memuru olma, askeri okullara girme, mahkemelerde Müslümanlarla eşit şahitlik yapma ve cemaat mahkemelerinin yanında karma ticaret mahkemelerinde yargılanma hakkı tanımıştır. Bu, sosyal ve hukuki yapıda çok radikal bir değişimdir.
- ➡️ C) Askerlik hizmeti: Tanzimat Fermanı'nda askerlik süresinin kısaltılmasından bahsedilir. Islahat Fermanı'nda ise gayrimüslimlere de bedel ödeyerek askerlik yükümlülüğü getirilmiştir. Bu önemli bir fark olsa da, hukuki eşitlik kadar kapsamlı ve çarpıcı değildir.
- ➡️ D) Mülkiyet hakkı: Tanzimat Fermanı'nın temel taşlarından biridir ve Islahat Fermanı'nda da aynen korunmuştur.
✅ Doğru cevap B seçeneğidir. Çünkü Islahat Fermanı, Tanzimat'ın sınırlı eşitlik anlayışını aşarak, hukuk önünde tam ve açık bir eşitlik ilkesini getirmiştir.
