Soru:
Bir oyun hamuru üzerine ağır bir kitap yerleştirildiğinde hamurun şekli değişmektedir. Bu durumla ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız:
- a) Kitabın hamura uyguladığı kuvvetin türü nedir?
- b) Kuvvet kaldırıldığında hamur eski haline döner mi? Bu tür maddelere ne ad verilir?
- c) Aynı deney bir yay ile yapılsaydı sonuç nasıl olurdu?
Çözüm:
💡 Bu soru, kuvvetin şekil değiştirici etkisinin kalıcı mı yoksa geçici mi olduğunu anlamamızı sağlar.
- ➡️ a) Kitabın hamura uyguladığı kuvvet, yer çekimi nedeniyle oluşan bir basınç kuvvetidir (dokunma kuvveti). Bu kuvvet hamurun şeklini değiştirir.
- ➡️ b) Hayır, kuvvet kaldırıldığında oyun hamuru eski haline dönmez. Şekil değişikliği kalıcıdır. Bu tür maddelere, üzerlerindeki kuvvet kaldırıldığında eski hallerine dönmeyen plastik (esnek olmayan) maddeler denir.
- ➡️ c) Bir yay, uygulanan kuvvet sonucu uzar veya sıkışır ancak kuvvet kaldırıldığında genellikle eski haline döner. Bu tür maddelere ise esnek maddeler denir. Yani yayda şekil değişikliği geçici olurdu.
✅ Sonuç olarak, kuvvetin şekil değiştirici etkisi maddenin cinsine (esnek veya plastik) bağlı olarak değişir.
