Soru:
Bir oyun hamuru topuna, üzerine bir kitap yerleştirilerek düşey bir kuvvet uygulanıyor. Kuvvet uygulanmadan önce topun yüksekliği 5 cm'dir. Kuvvet uygulandıktan sonra topun yüksekliği 3 cm'ye düşüyor ve kuvvet kaldırıldığında top eski haline dönmüyor.
- Bu olayda kuvvetin hangi tür şekil değiştirici etkisi gözlemlenmiştir?
- Neden oyun hamuru eski haline dönmemiştir?
Çözüm:
💡 Bu soru, şekil değişikliğinin kalıcı mı yoksa geçici mi olduğunu anlamamızı istiyor.
- ➡️ 1. Adım: Şekil Değişikliğinin Türünü Belirleyelim
Kuvvet uygulandığında cismin şekli değişmiştir (5 cm'den 3 cm'ye). Ancak kuvvet kaldırıldığında cisim eski haline dönmemiştir. Bu durum, şekil değişikliğinin kalıcı olduğunu gösterir.
- ➡️ 2. Adım: Etki Türünü İsimlendirelim
Kuvvetin, cismin şeklinde kalıcı bir değişiklik meydana getirmesine plastik (kalıcı) şekil değiştirme denir.
- ➡️ 3. Adım: Nedeni Açıklayalım
Oyun hamuru, esnek olmayan bir maddedir. Esnek bir yayın aksine, uygulanan kuvveti kaldırdığımızda molekülleri eski konumlarına geri dönemez. Bu tür malzemelerde şekil değişikliği kalıcıdır.
✅ Gözlemlenen etki: Plastik (kalıcı) şekil değiştirme. Nedeni: Oyuncu hamuru esnek olmayan bir malzemedir ve esnek sınırı aşılmıştır.
