Soru:
"Eli açık" bir deyimdir. Aşağıdaki paragrafta boş bırakılan yere bu deyimin kalıplaşmış özelliğini bozmayacak şekilde nasıl getirilebileceğini bulunuz.
"Dayım, yardıma muhtaç insanlara her zaman destek olur. Onun __________ biri olduğunu herkes bilir. Cimri insanlarla asla anlaşamaz."
Bu deyimin kalıplaşmışlığını test etmek için aşağıdaki değişikliklerden hangisi yapılırsa anlam bozulur?
- A) "Eli" yerine "kolu" getirmek
- B) "Açık" yerine "geniş" getirmek
- C) Deyimi olduğu gibi kullanmak
- D) "Eli açık" yerine "cömert" sözcüğünü kullanmak
Çözüm:
💡 Bir deyimin kalıplaşmışlığı, onun sözcüklerinin değiştirilememesiyle doğrudan ilişkilidir.
- ➡️ 1. Adım - Deyimin Anlamını ve Kullanımını Belirle: "Eli açık" deyimi, cömert, para harcamaya ve yardım etmeye istekli anlamına gelir. Paragraftaki boşluk, dayımın cömertliğini anlattığı için bu deyimle doldurulmalıdır.
- ➡️ 2. Adım - Kalıp Değişikliklerini Test Et:
- ❌ A) "Kolu açık": Bu ifade "eli açık" ile aynı anlama gelmez. Türkçede böyle bir deyim yoktur. Anlam tamamen bozulur veya anlamsız kalır.
- ❌ B) "Eli geniş": Bu farklı bir deyimdir ve "bol parası, geliri olan, rahat" anlamına gelir. "Cömert" anlamını vermez, dolayısıyla anlam kayması olur.
- ✅ C) Olduğu gibi kullanmak: Bu, deyimin doğru ve kalıplaşmış halidir. Anlam mükemmel bir şekilde verilir.
- ⚠️ D) "Cömert" sözcüğünü kullanmak: Bu, deyimin anlamını verir ancak bir sözcüktür, söz öbeği değildir. Soru deyimin kendisiyle ilgili olduğu için bu bir değişiklik sayılmaz, anlamı karşılayan farklı bir kelime kullanmaktır.
✅ Sonuç: Anlamı en belirgin şekilde bozan değişiklik A seçeneğidir. Bu durum, "eli açık" ifadesinin kelimelerinin değiştirilemeyeceğini, yani kalıplaşmış olduğunu kanıtlar.
