Soru:
"Kulak asmamak" deyimi ile "kulak vermek" deyimi arasındaki temel fark aşağıdakilerden hangisidir? Bu fark, deyimlerin kalıplaşmış yapısı hakkında bize ne söyler?
- A) Sözcük sayıları farklıdır; bu da deyimlerin esnek olduğunu gösterir.
- B) Aynı sözcük ("kulak") farklı fiillerle ("asmamak" ve "vermek") birleşerek zıt anlamlar oluşturmuştur; bu da kalıpların değişmezliğini gösterir.
- C) İkisi de gerçek anlamda kullanılır; bu da deyim olmadıklarını kanıtlar.
- D) "Kulak asmamak" olumsuz, "kulak vermek" ise olumlu bir fiil almıştır; bu da deyimlerin kalıplaşmadığını gösterir.
Çözüm:
💡 Bu soru, aynı anahtar kelimeyi içeren farklı deyimlerin nasıl sabit kalıplar olduğunu anlamamızı sağlar.
- ➡️ 1. Adım - Deyimlerin Anlamlarını Belirle:
- "Kulak asmamak": Önemsememek, aldırış etmemek.
- "Kulak vermek": Dikkatle dinlemek, önem vermek.
Görüldüğü gibi iki deyim birbiriyle zıt anlamlıdır.
- ➡️ 2. Adım - Yapısal Analiz Yap: Her iki deyim de "kulak" ismiyle başlar. Ancak bu isimle birleşen fiiller ("asmamak" ve "vermek") kalıplaşmıştır ve değiştirilemez. "Kulak dinlemek" veya "kulak bakmak" gibi ifadeler bu anlamları vermez.
- ➡️ 3. Adım - Seçenekleri Değerlendir:
- ❌ A) Yanlış. Her iki deyim de ikişer sözcükten oluşur. Sözcük sayıları aynıdır.
- ✅ B) Doğru. Aynı isim, farklı ve kalıplaşmış fiillerle birleşerek zıt anlamlar oluşturmuştur. Bu, her bir deyimin kendi içinde sabit bir kalıp olduğunu gösterir. Fiiller birbiriyle değiştirilemez.
- ❌ C) Yanlış. İkisi de mecaz anlamdadır. Gerçek anlamda kullanılsalardı "Kulağına bir şey asmak" veya "Kulağına bir şey vermek" gibi anlamsız ifadeler olurdu.
- ❌ D) Yanlış. Fiilin olumlu/olumsuz olması deyimin kalıplaşmış olup olmadığını değiştirmez. Önemli olan, "kulak asmak" ve "kulak vermek" ifadelerinin kendi başlarına birer kalıp olmasıdır.
✅ Sonuç: Doğru cevap B'dir. Bu durum, deyimlerin kelime seçimlerinin rastgele olmadığını, her birinin kendine özgü ve değiştirilemez bir kalıp olduğunu kanıtlar.
