Soru:
Bir öğretmen, sınıfta soru sorduğunda parmak kaldıran öğrencilere sürekli olarak "aferin" diyerek onları övüyor. Bir süre sonra, öğrencilerin parmak kaldırma davranışında belirgin bir artış gözlemleniyor. Bu durum, klasik koşullanma mıdır yoksa edimsel koşullanma mıdır? Neden?
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için iki koşullanma türünün temel mekanizmalarını hatırlamalıyız.
- ➡️ Klasik Koşullanma: Nötr bir uyaranın, doğal bir refleksi tetikleyen başka bir uyaranla eşleştirilmesi sonucu, nötr uyaranın tek başına refleksi tetikler hale gelmesidir. Davranış, organizmanın kontrolü dışında, otomatik ve refleksiftir.
- ➡️ Edimsel Koşullanma: Organizmanın kendi yaptığı bir davranışın (edim) sonucuna bağlı olarak, o davranışın gelecekte yapılma sıklığının artması veya azalmasıdır. Davranış, organizma tarafından aktif olarak yapılır ve sonuçları tarafından kontrol edilir.
- ➡️ Bu senaryoda, öğrencinin parmak kaldırma davranışı gönüllü ve amaçlı bir edimdir. Bu davranış, "aferin" şeklindeki bir pekiştirme (olumlu sonuç) ile takip edilmiştir.
- ➡️ Sonuç olarak, davranışın sıklığı, izleyen olumlu sonuç nedeniyle artmıştır.
✅ Sonuç: Bu bir edimsel koşullanma örneğidir. Çünkü gönüllü bir davranış (edim), onu izleyen bir pekiştireç ("aferin") nedeniyle güçlenmiştir.
