Soru:
Bir araştırmacı, İskandinavya'daki eski bir liman kentinde yaptığı incelemede, 500 yıl önce inşa edilmiş bir iskelenin günümüzde denizden 2 km içeride ve deniz seviyesinden 5 metre yüksekte olduğunu tespit ediyor. Bu durumun temel açıklaması aşağıdakilerden hangisidir?
- A) Deniz seviyesinin küresel olarak hızla alçalması
- B) Bölgedeki şiddetli depremlerin kıyıyı yükseltmesi
- C) Epirojenik bir süreç sonucu kara kütlesinin yükselmesi
- D) Akarsuların getirdiği alüvyonlarla kıyı çizgisinin ilerlemesi
Çözüm:
🔍 Bu soru, gözlemlenen bir olguyu doğru jeolojik süreçle eşleştirmemizi istiyor. Adım adım gidelim:
- ➡️ Birinci adım: Soruda verilen ipuçlarını toplayalım: Konum (İskandinavya), zaman ölçeği (500 yıl), etki (karadaki yükselme ve denizin geri çekilmesi).
- ➡️ İkinci adım: A seçeneğini eleyelim. Küresel deniz seviyesi son 500 yılda sabit kalmış hatta sanayi devriminden sonra yükselme eğilimindedir. Bu kadar lokal ve büyük bir değişimi açıklayamaz.
- ➡️ Üçüncü adım: B seçeneği olası değildir. Bölge istikrarlı bir kraton (eski kara kütlesi) üzerinde yer alır ve şiddetli deprem aktivitesi yoktur.
- ➡️ Dördüncü adım: D seçeneği kısmen etkili olabilir ancak 5 metrelik dikey yükselmeyi ve denizin 2 km geri çekilmesini tek başına açıklamakta yetersiz kalır.
- ➡️ Beşinci adım: C seçeneği, İskandinavya için bilimsel olarak kanıtlanmış olan epirojenik yükselmeyi işaret eder. Kara yükseldiği için eski kıyı çizgileri ve yapılar denizden uzaklaşır ve yüksekte kalır.
✅ Sonuç olarak, bu gözlemin en mantıklı ve kapsamlı açıklaması C) Epirojenik bir süreç sonucu kara kütlesinin yükselmesi'dir.
