Soru:
İbn Rüşd, Aristoteles mantığının İslam dünyasında benimsenmesi ve geliştirilmesi yönündeki katkılarıyla tanınır. Aşağıdaki önermelerden hangisi, onun "Hakikat Teorisi" veya "Çifte Hakikat" olarak YANLIŞ anlaşılan düşüncesini en doğru şekilde ifade eder?
- A) Felsefi hakikat ile dini hakikat birbiriyle çelişebilir ve ikisi de aynı anda doğru olabilir.
- B) Felsefe ve din, hakikate farklı yollardan gider ve ulaştıkları sonuçlar özde aynıdır; çelişki görünümü yanlış te'vilden kaynaklanır.
- C) Dini hakikat, avam için; felsefi hakikat ise havas için geçerlidir. Hangisi doğru olduğu kişinin seviyesine bağlıdır.
- D) Akıl ve vahiy çatıştığında, vahiy yoluyla gelen dini hakikat tercih edilmelidir.
Çözüm:
💡 İbn Rüşd, Batı'da "Çifte Hakikat Doktrini"nin savunucusu olarak yanlış tanınmıştır. Oysa onun amacı, felsefe ile dini uzlaştırmak, birbirlerine rakip göstermemektir.
- ➡️ A Seçeneği: Bu, klasik "Çifte Hakikat" tanımıdır. İbn Rüşd bu fikri KESİNLİKLE REDDEDER. Ona göre hakikat tektir ve birbiriyle çelişemez.
- ➡️ B Seçeneği: Bu, İbn Rüşd'ün gerçekte savunduğu görüştür. 🎯 "Hakikat, hakikatin zıddı olamaz" ilkesinden hareketle, din (vahiy) ve felsefe (akıl) aynı kaynaktan (Tanrı'dan) geldiği için çelişmeleri mümkün değildir. Görünürdeki bir çelişki, ya metnin yanlış yorumlanmasından (te'vil hatası) ya da felsefi bir hatadan kaynaklanır.
- ➡️ C Seçeneği: Bu seçenek de yanıltıcıdır. Hakikat kişiye göre değişmez. Sadece hakikate ulaşma yöntemi ve onu ifade etme biçimi farklıdır. Havas için burhani, avam için hitabi ifadeler kullanılır, ama anlatılan hakikat aynıdır.
- ➡️ D Seçeneği: Bu, Gazali gibi düşünürlerin daha çok savunduğu bir yaklaşımdır. İbn Rüşd ise aklı temel alır ve gerçek bir çelişki olduğunda, doğru yapılmış bir te'vil ile dinin aklın bulduğu hakikate uygun şekilde anlaşılması gerektiğini düşünür.
✅ Sonuç olarak, İbn Rüşd'e göre hakikat tektir. Felsefe ve din bu tek hakikati farklı dillerde ve yöntemlerle ifade eder. Görünürdeki çelişkiler ise yorum hatalarıdır. Bu nedenle, onun görüşünü en doğru özetleyen ifade B seçeneğidir.
