Soru:
İbn Rüşd, "Filozofların Tutarsızlığı" (Tehâfütü't-Tehâfüt) adlı eserini, hangi düşünürün "Filozofların Tutarsızlığı" (Tehâfütü'l-Felâsife) adlı eserine bir reddiye olarak kaleme almıştır? İbn Rüşd'ün bu eserdeki temel savunması, aşağıdaki filozoflardan hangisinin düşüncelerini İslam inancıyla uzlaştırma çabasına dayanır?
- A) İbn Sina (Avicenna)
- B) Farabi (Alfarabius)
- C) İbn Bâcce (Avempace)
- D) Aristoteles (Aristo)
Çözüm:
💡 Bu soru, İslam felsefe tarihindeki en ünlü polemiklerden birinin taraflarını ve İbn Rüşd'ün felsefi kimliğini sorguluyor.
- ➡️ 1. Adım: Polemiğin Tarafları - Sorunun ilk kısmı doğrudan bilgiye dayalıdır. "Filozofların Tutarsızlığı" (Tehâfütü'l-Felâsife) adlı eser, ünlü kelamcı İmam Gazali'ye aittir. Gazali bu eserde, o dönemin İslam filozoflarını (başta Farabi ve İbn Sina) 20 meselede eleştirir ve onları dinden çıkmakla suçlar.
- ➡️ 2. Adım: İbn Rüşd'ün Cevabı - İbn Rüşd, Gazali'nin bu saldırısına karşılık olarak "Filozofların Tutarsızlığı'nın Tutarsızlığı" (Tehâfütü't-Tehâfüt) adlı eserini yazar. Bu eserde, Gazali'nin her bir eleştirisini teker teker çürütmeye çalışır.
- ➡️ 3. Adım: Savunulan Felsefe Geleneği - İbn Rüşd, Gazali'nin eleştirilerinin hedef aldığı Farabi ve İbn Sina'nın bazı görüşlerini (özellikle sudûr teorisi ve bireysel ruhun ölümsüzlüğü gibi) eleştirse de, onun asıl savunduğu ve Gazali'nin yanlış anladığını iddia ettiği filozof, felsefenin kurucusu olarak gördüğü Aristoteles'tir.
- ➡️ 4. Adım: Temel Savunma - İbn Rüşd'ün temel iddiası, Aristoteles'in mantık ve metafiziğinin, İslam'ın vahiy yoluyla bildirdiği hakikatle tam bir uyum içinde olduğudur. Gazali'nin, Aristotelesçi felsefeyi yanlış yorumlayan veya ondan sapmış olan filozoflar üzerinden tüm felsefeyi eleştirdiğini düşünür.
✅ Dolayısıyla, İbn Rüşd'ün temel savunması ve uzlaştırma çabası, Aristoteles'in düşünceleri üzerinedir. Doğru cevap D şıkkıdır.
