Soru:
"Bu iki takım, geçen sezonun şampiyonluğu için amansızca mücadele etmişti." cümlesindeki fiilin çatı özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
- A) Etken - Geçişsiz
- B) İşteş - Geçişsiz
- C) Edilgen - Geçişli
- D) İşteş - Geçişli
- E) Dönüşlü - Geçişsiz
Çözüm:
💡 "Mücadele etmek" birleşik fiiline ve öznenin niteliğine dikkat edelim.
- ➡️ 1. Adım (Özne-Yüklem): Yüklem "mücadele etmişti" birleşik fiilidir. Özne "bu iki takım"dır. Fiildeki işi birden fazla kişi/grup (iki takım) karşılıklı ya da birlikte yapmaktadır. "Mücadele etmek" fiili zaten birliktelik/bir işi karşılıklı yapma anlamı taşır. Bu nedenle fiil işteş çatılıdır. (-ş eki fiilin kökünde gizlidir, "mücadele" sözcüğü Arapça kökenli olduğu için görünürde yoktur ama anlamca işteştir.)
- ➡️ 2. Adım (Nesne-Yüklem): "Mücadele etmişti" fiiline "neyi, kimi" sorularını sorduğumuzda herhangi bir nesne bulamayız. "Ne etmişti?" -> "Mücadele". "Mücadele" nesne değil, fiilin bir parçasıdır (yardımcı fiille kurulmuş birleşik fiil). Bu nedenle fiil geçişsizdir.
✅ Sonuç olarak, fiil hem işteş hem de geçişsizdir. Doğru cevap B seçeneğidir.
