Soru:
Aşağıda isimleri verilen tortul kayaçlardan hangisi kimyasal tortul kayaç grubuna bir örnek değildir?
- A) Traverten
- B) Kayatuzu
- C) Kalker (Kireçtaşı)
- D) Kömür
Çözüm:
💡 Kimyasal tortul kayaçlar, sudaki erimiş minerallerin çökelmesi (çökmesi) sonucu oluşur. Organik tortul kayaçlar ise canlı kalıntılarının birikmesiyle oluşur. Seçenekleri bu bilgiye göre değerlendirelim.
- ➡️ A) Traverten: Kalsiyum karbonat (\(CaCO_3\)) içeren suların (kaplıca suları gibi) buharlaşması veya basınç değişimi sonucu mineralin çökmesiyle oluşur. Bu bir kimyasal tortul kayaçtır.
- ➡️ B) Kayatuzu: Tuzlu su kütlelerinin (göl veya deniz) buharlaşması sonucu suyun içindeki tuzun (\(NaCl\)) kristalleşip çökmesiyle oluşur. Bu da bir kimyasal tortul kayaçtır.
- ➡️ C) Kalker (Kireçtaşı): Genellikle denizlerdeki canlıların (kabuklu organizmalar) kalsiyum karbonatlı (\(CaCO_3\)) iskelet ve kabuklarının birikmesiyle oluşur. Bu süreç organik kökenlidir. Ancak, kalsiyum karbonatın kimyasal çökelmesiyle de oluşabilir. Soru genel geçer bilgiyi test ettiği için ve kömürle kıyaslandığında, kömürün cevap olma ihtimali daha güçlüdür. Kalker hem organik hem kimyasal kökenli olabilirken, kömür kesinlikle organiktir.
- ➡️ D) Kömür: Milyonlarca yıl önce yaşamış bitki kalıntılarının, basınç ve sıcaklık altında değişime uğramasıyla oluşur. Oluşum kaynağı doğrudan organik maddedir. Bu nedenle organik tortul kayaç grubuna girer.
✅ Soru, "kimyasal tortul kayaç grubuna bir örnek değildir" diye sorduğu için ve kömürün oluşum şekli kesinlikle organik olduğundan, doğru cevap D) Kömür'dür.
