Soru:
Bir öğretmen, öğrencilerine şu iki önermeyi veriyor:
- Tüm insanlar ölümlüdür.
- Sokrates bir insandır.
- Öyleyse, Sokrates ölümlüdür.
Bu akıl yürütme için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
- A) Hem geçerli hem de tutarlıdır.
- B) Geçerlidir ama tutarsızdır.
- C) Tutarlıdır ama geçersizdir.
- D) Ne geçerlidir ne de tutarlıdır.
Çözüm:
💡 Bu bir tümdengelimli akıl yürütmedir. Geçerlilik, argümanın yapısıyla; tutarlılık ise önermelerin birbiriyle çelişmemesiyle ilgilidir.
- ➡️ 1. Adım: Geçerliliği Kontrol Et
Geçerlilik, öncüller doğruysa sonucun mutlaka doğru olmasıdır. Burada, "Tüm insanlar ölümlü" ve "Sokrates insan" öncülleri doğru kabul edilirse, "Sokrates ölümlüdür" sonucu kaçınılmaz olarak doğrudur. Bu, geçerli bir kıyas (tasım) formudur. ✅ Geçerli.
- ➡️ 2. Adım: Tutarlılığı Kontrol Et
Tutarlılık, önermelerin hepsinin aynı anda doğru olabilmesidir. Bu üç önermenin (iki öncül ve bir sonuç) hepsi aynı anda doğru olabilir mi? Evet, aralarında hiçbir çelişki yoktur. ✅ Tutarlı.
✅ Sonuç: Bu argüman hem geçerli hem de tutarlıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.
