Soru:
Bir öğretmen, öğrencilerine şu iki ifadeyi veriyor:
- "Tüm insanlar ölümlüdür."
- "Sokrates bir insandır."
- "Öyleyse, Sokrates ölümlüdür."
Bu akıl yürütme geçerli midir, tutarlı mıdır, yoksa her ikisi de midir? Açıklayınız.
Çözüm:
💡 Bu soruyu çözmek için önce geçerlilik ve tutarlılık kavramlarını hatırlayalım.
- ➡️ Geçerlilik: Bir argümanın öncüllerinin doğru olduğu kabul edildiğinde, sonucun mutlaka doğru olmasıdır. Yapısal bir özelliktir.
- ➡️ Tutarlılık: Bir dizi önermenin (öncül ve sonucun) hepsinin aynı anda doğru olabilmesidir. Birbiriyle çelişmemesidir.
- ➡️ İlk adım olarak argümanın geçerliliğini kontrol edelim. Öncüller (1 ve 2) doğru kabul edilirse, sonuç (3) mantıksal olarak zorunludur. Bu, klasik bir kıyas (syllogism) örneğidir ve yapısı gereği geçerlidir.
- ➡️ Şimdi tutarlılığını kontrol edelim. "Tüm insanlar ölümlüdür", "Sokrates bir insandır" ve "Sokrates ölümlüdür" önermelerinin üçü de aynı anda doğru olabilir mi? Evet, gerçek dünyada da durum budur ve hiçbiri diğeriyle çelişmez. Bu nedenle bu önermeler kümesi tutarlıdır.
✅ Sonuç: Bu akıl yürütme hem geçerli hem de tutarlıdır. Geçerlilik, argümanın yapısından; tutarlılık ise önermelerin içeriğinin birbiriyle uyumundan kaynaklanır.
