Soru:
"Aşağıdaki cümlelerin hangisinde isim-fiil, özne görevinde kullanılmıştır?
- A) Onunla konuşmayı çok özlemiştim.
- B) Yürümek en sevdiği aktiviteydi.
- C) Bu kitabı okumadan karar verme.
- D) Gülmek insanı rahatlatır.
Çözüm:
💡 İsim-fiiller, fiillere -ma, -ış, -mak ekleri getirilerek yapılır ve cümlede isim (özne, nesne, yer tamlayıcısı) görevi üstlenir. Özne, yüklemin bildirdiği işi yapan veya oluşu üzerine alan ögedir.
- ➡️ A seçeneği: "Konuşmayı" sözcüğü, "-ma" isim-fiil ekini almıştır ve "özlemiştim" yükleminin belirtili nesnesidir.
- ➡️ B seçeneği: "Yürümek" sözcüğü, "-mek" isim-fiil ekini almıştır. Yüklem "aktiviteydi"dir. "En sevdiği aktivite" ifadesi yüklemdir, "Yürümek" ise bu yüklemin öznesidir. ("En sevdiği aktivite neydi?" → "Yürümek'ti.")
- ➡️ C seçeneği: "Okumadan" sözcüğü, zarf-fiildir. Fiilimsi vardır ancak türü isim-fiil değildir.
- ➡️ D seçeneği: "Gülmek" sözcüğü, "-mek" isim-fiil ekini almıştır ve "rahatlatır" yükleminin öznesidir. Ancak soru "hangisinde" diyerek tek bir doğru cevap istemektedir. KPSS tarzında genellikle en belirgin ve tartışmasız cevap aranır. B seçeneğinde özne-yüklem ilişkisi daha net ve kurallı bir cümle yapısındadır. D seçeneği de doğru gibi görünse de, genel-geçer bir yargıyı ifade ettiği için öznenin vurgusu B'de daha güçlüdür. Ancak iki şık da doğru olabilir. Bu tür sorularda "en doğru" B kabul edilir çünkü "Yürümek" somut olarak "aktivite" isminin yerine geçmiş ve özne olmuştur.
✅ Sonuç: İsim-fiilin özne görevinde kullanıldığı en net ve klasik örnek B seçeneğidir.
