Soru:
Aşağıdaki beyitte görülen edebi sanat nedir?
"Gonce kılmaz şâd gonce dehre açtı dehenin
Sen açtın dehenin gonceyi şâd etmedin"
Çözüm:
💡 Bu beyitteki "gonca" ve "dehen" (ağız) kelimelerinin kullanımına dikkat edelim.
- ➡️ 1. Adım: "Gonce" (gonca) ve "dehen" (ağız) sözcükleri arasında bir ilişki var mı? Evet, goncanın açılması ile ağzın açılması (gülmesi) arasında bir benzerlik kurulmuş.
- ➡️ 2. Adım: Şair, sevgilinin ağzını goncaya benzetiyor. Ancak "gonca" kelimesi doğrudan sevgilinin ağzı yerine kullanılıyor.
- ➡️ 3. Adım: Bir sözün benzerlik ilgisiyle, başka bir söz yerine kullanılması sanatı mecaz-ı mürsel (ad aktarması) değildir. Burada benzeyen (ağız) söylenmemiş, kendisine benzetilen (gonca) söylenmiştir.
- ➡️ 4. Adım: Yalnızca kendisine benzetilen ögeyle (gonca) yapılan benzetme sanatına açık istiare denir. Sevgilinin ağzı goncaya benzetilmiş ve sadece "gonca" ifadesi kullanılmıştır.
✅ Sonuç: Bu beyitte açık istiare sanatı vardır.
