Soru:
"Senin aşkın beni öyle bir cezbeledi ki, artık gözüm yaşa değil, kana hasret."
Bu cümlede altı çizili kelimeyle (kan) yapılan söz sanatı aşağıdakilerden hangisidir?
- A) Teşhis
- B) Mübalağa
- C) Tevriye
- D) Kinaye
- E) Telmih
Çözüm:
💡 "Kan" kelimesi burada iki farklı anlama gelebilecek şekilde kullanılmıştır.
- ➡️ İlk adım: Kelimenin birinci anlamı, gerçek (hakiki) anlamı olan "damarlarda dolaşan kırmızı sıvı"dır. Gözümün kan ağlaması, aşırı üzüntüyü ifade eder ve burada mübalağa (abartma) sanatı da vardır.
- ➡️ İkinci adım: Kelimenin ikinci bir anlamı daha vardır: "Özlem, hasret çekmek" anlamına gelen "kan ağlamak" deyimindeki mecaz anlam.
- ➡️ Üçüncü adım: Bir kelimenin genellikle birbirine yakın iki anlamıyla (biri gerçek veya yaygın, diğeri mecaz) kullanılması sanatına tevriye denir. Burada şair, hem gerçek kan anlamını hem de "büyük özlem duymak" anlamına gelen mecaz anlamı bir arada kullanmıştır.
- ➡️ Dördüncü adım: Seçenekleri kontrol edelim. Teşhis (kişileştirme) yok. Mübalağa (abartma) var ancak soru "kan kelimesiyle yapılan sanat"ı soruyor. Kan kelimesinin kullanım amacı öncelikle iki anlama gelmesidir. Kinaye, bir sözün hem gerçek hem mecaz anlamını kastetmeden söyleyip mecaz anlamı kastetmektir. Telmih, herhangi bir tarihi, kültürel olaya işaret etmektir. Burada böyle bir şey yok.
✅ Sonuç: "Kan" kelimesiyle yapılan sanat, iki anlamı bir arada kullanmak olduğu için Tevriye'dir. Cevap: C
